یکی از روش‌های درمانی برای تومورهای سرطانی یا غیر سرطانی استفاده از پرتو درمانی است که ممکن است به تنهایی یا همراه با جراحی و یا شیمی درمانی استفاده شود.
در پرتو درمانی از اشعه x برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود بدین وسیله که پرتو به DNA سلول آسیب می رساند و سلول سرطانی را از بین می برد یا رشد آنها را متوقف می کند.
بخش رادیوتراپی مرکز صدرا مجهز به دو دستگاه شتابدهنده خطی با انرژی بالا (High Energy) از شرکت های الکتا انگلستان و توموتراپی Radixact9 از Accuray امریکا که از پیشرفته ترین دستگاه های توموتراپی درجهان است.
انجام درمان های پیشرفته IMRT، VMAT و یاSRS را همراه با تصویربرداری حین درمان
IGRT (Cone beam CT) جهت تعیین محل دقیق درمان با کمترین زمان انتظار زیر نظر پزشکان مجرب انجام می پذیرد.
IMRT
در روش IMRT علیرغم رساندن دوز اشعه مورد نظر به تومور، امکان حفظ حداکثری بافت های سالم جانبی فراهم می گردد و در کنار افزایش شانس بهبود بیماری، عوارض درمان را به حداقل می رساند.
در روش Segmentation محدوده درمانی براساس حجم بافت در مسیر اشعه به قسمت های باریک و ضخیم تقسیم شده و هر قسمت مقدار اشعه متفاوتی دریافت میکند.
توموتراپی
توموتراپی جدیدترین نوع تکنیک پرتودرمانی پیشرفته در مبارزه با سرطان است. این فرآیند برنامه ریزی درمان، موقعیت یابی بیمار با هدایت تصویر CT و ارائه درمان را در یک سیستم یکپارچه ارائه می دهد.
تجهیزات مورد استفاده برای توموتراپی بسیار شبیه به سیستم توموگرافی کامپیوتری (CT) است.
در طول درمان، بیمار روی یک تخت دراز می کشد که به طور پیوسته در حرکت است و سر دستگاه بصورت دورانی دور بیمار می چرخد. ترکیب چرخش سر دستگاه و حرکت تخت سبب می شود اشعه ازهمه زوایا به تومور تابیده شود.
مزایای استفاده از دستگاه توموتراپی
- بررسی محل هر تومور قبل از درمان
- سی تی اسکن زنده روی تخت درمان
- هدف قرار دادن تومورها با سطوح بهینه تابش
- به حداقل رساندن آسیب به مناطق اطراف و سالم
- امکان انجام تمامی درمانهای مطرح در رادیوتراپی از قبیل: 3D, IMRT, IGRT, SRS, SBRT
- کاهش عوارض پرتودرمانی (خستگی، تهوع و…)
- کاهش زمان و افزایش کیفیت درمان
- قابلیت درمان تومورهایی که درنقاط حساس رشد کرده اند (تومورچشم، تومورمغزی-نخاعی، تومور کودکان و…)
- امکان حذف آرتیفکت های فلزی در تصویربرداری با این دستگاه
سیستم توموتراپی Radixact 9، آخرین نسخه دستگاه توموتراپی است که یک دستگاه کاملا یکپارچه را ارائه می دهد که برنامه ریزی هوشمندانه درمان، مدیریت کارآمد داده ها و تابش ماهرانه پرتو را امکان پذیر می کند.
در حال حاضر، درمان توموتراپی هوشمندانه ترین پرتودرمانی برای درمان این بیماری است. پزشکان به این فناوری اعتماد دارند زیرا برخلاف روش‌های قبلی که برای درمان سرطان استفاده می‌شد، با ادغام تصویربرداری و تشعشع برای هدف‌گیری دقیق‌تر سرطان، به‌طور متمایز عمل میکند.
Cone beam CT
برای انجام رادیوتراپی درجلسه اول، سی تی اسکن با دستگاه سی تی سیمولاتور انجام میشود و پس از طراحی در کامپیوتر درمان روی بدن بیمار اجرا می گردد. لذا برای اطمینان از دقت درمان به گونه ای که بافت تومور اشعه مورد نیاز را دریافت و بافت های نرمال کمترین آسیب را ببینند، بسته به صلاحدید پزشک به تناوب روزانه یا هفتگی ، قبل از اجرای درمان یک سی تی اسکن یا عکس رادیولوژی کنترل انجام میگردد.
مرکز صدرا یکی از معدود مراکز کشوری دارنده Cone beam CT بر روی دستگاه درمان می باشد که این مهم را محقق می سازد.
بکارگیری از Stuff های مدرن
برای انجام پرتودرمانی موضعی نیاز داریم بدن کوچکترین جابجایی نداشته باشد و ارگانها در حین جلسات پرتودرمانی بی حرکت باشند.
ما در مرکز رادیوتراپی انکولوژی صدرا جهت انجام این کار از یک وسیله مدرن و پیشرفته بنام تخت Omni board استفاده می کنیم .
این وسیله قابلیت این را دارد که تمامی اندام های بیمار را در طی درمان، ثابت و بی حرکت نگه داشته و با این بی حرکت سازی، تکرار پذیری درمان طراحی شده روی سی تی اسکن اولیه با اطمینان بسیار بالا انجام می شود.
لازم به ذکر است استفاده از تخت Omni board در روش های درمانی جدید و پیشرفته نقطه زن مثل IMRT یا Vmat یا SRSامری ضروری است.
همچنین بعلت آنکه این تخت از فیبر کربن ساخته شده علاوه بر سبکی، درصورتی که در مسیر اشعه قرارگیرد، عوارض خیلی کمتری را بر کیفیت اشعه خواهد داشت.
دوزیمتری
دزیمتری به علمی اطلاق می شود که توسط آن دز تابش با اندازه گیری، محاسبه یا ترکیبی از اندازه گیری و محاسبه تعیین می شود. نام فنی دوز تابش “دوز جذب شده” است. مقدارآن انرژی تابشی که در بافت رسوب می کند تقسیم بر جرم بافت می باشد. دزیمتری اغلب برای نظارت بر پرسنل مشغول به کار در مراکز رادیوتراپی یا بیمارانی که رادیوتراپی می کنند استفاده می شود. ولی اصلی ترین مبحث دزیمتری در بخش رادیوتراپی درارتباط با کنترل کیفی دستگاه شتاب دهنده و سنجش اشعه خروجی دیده می شود.سازمان های بین المللی برنامه دوزیمتری دستگاه را به چهار دسته روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه تقسیم کرده اند. همچنین بعد از طراحی درمان تکنیک های پیشرفته و نقطه زن مانندIMRT و توموتراپی، پلان درمان جهت تایید یک بار قبل از اینکه برای بیمار اجرا گردد با فانتوم های ویژه ای دزیمتری می گردد. در تمامی موارد هدف نهایی افزایش دقت رساندن دوز لازم به صورت یکپارچه به بافت تومورال و حفظ حداکثری ارگان های حیاتی می باشد. دزیمتری دستگاه های پیشرفته در بخش های رادیوتراپی توسط متخصصین فیزیک پزشکی انجام می گردد. از جمله ابزار و وسایل دوزیمتری استفاده از فانتوم های اسکن سه بعدی، فانتوم های تایید پلان چهار بعدی و اتاقک های یونیزاسیون بسیار دقیق که متصل به نرم افزارهای پیشرفته می باشند و همچنین دزیمتر های محیطی که برای حفاظت پرسنل و بیماران می باشد.